Rosnąca popularność loterii promocyjnych. Skąd ich fenomen i czy są one zgodne z prawem?

W najgłośniejszych loteriach wartość nagród sięga milionów złotych, a ich finały transmitowane na platformie YouTube przyciągają setki tysięcy widzów. Pomimo, że loterie promocyjne kojarzą się przede wszystkim z dobrą rozrywką i możliwością wygrania nagród, trzeba pamiętać, że w tle kryje się złożony system regulacji i warunków, które organizatorzy muszą spełniać pod groźbą kar administracyjnych oraz odpowiedzialności karnoskarbowej.

Czym są loterie promocyjne ?

Zgodnie z ustawową definicją loterie promocyjne to gry, w których uczestniczy się przez nabycie towaru, usługi lub innego dowodu udziału w grze i tym samym nieodpłatnie uczestniczy się w loterii, a podmiot urządzający loterię oferuje wygrane pieniężne lub rzeczowe. Mając na uwadze powyższą definicję należy stwierdzić, że podstawowym jej elementem jest czynność nabycia towaru, usług lub innego dowodu udziału w grze, po wykonaniu której uczestniczy się w loterii. Jest to związane z główną funkcją jaką spełniać ma loteria promocyjne tj., jak sama nazwa wskazuje, promocją marki, produktów czy usług organizatora lub podmiotu, na rzecz którego taka loteria jest urządzana.

Stąd też towary, usługi lub inne dowody udziału w grze są określane w regulaminach jako tzw. produkty promocyjne, a przedział czasu, w którym nabycie produktu umożliwia wzięcie udziału w loterii, określany jest jako okres promocyjny.

Marek Plota, radca prawny, założyciel kancelarii RM Legal oraz spółki Gaming In Poland

Drugim elementem składowym jest nieodpłatne uczestnictwo w loterii, w której można wygrać wygrane pieniężne lub rzeczowe. Oznacza to, że uczestnik loterii promocyjnej, który wygrywa nagrodę jest wybierany przez organizatora w sposób losowy. W klasycznej loterii promocyjnej element losowości pojawia się na samym końcu tj. w momencie wyłaniania zwycięzcy, natomiast warto zaznaczyć, że jako gra losowa może zostać zakwalifikowana każda akcja promocyjna, w której na jakimkolwiek etapie losowość miała wpływ na to kto wygra lub będzie mógł wygrać nagrodę.

Za taką może zostać uznane wydarzenie, w którym przewidziana została nagroda za najwyżej oceniony przez jury występ, jednak okazję do wystąpienia w finale mieli tylko uczestnicy, którzy wcześniej zostali losowo dobrani spośród większej liczby chętnych. Powyższych dwóch elementów i możliwych sposobów ich rozumienia często nie są świadomi przedsiębiorcy, którzy działając w przeświadczeniu, że nie dokonują sprzedaży produktów promocyjnych lub że wybierają oni zwycięzców wedle kryterium merytorycznego, w rzeczywistości organizują grę losową bez wymaganego zezwolenia.

Zezwolenie, komisja, gwarancja

Loterie promocyjne mogą być urządzane wyłącznie na podstawie udzielonego zezwolenia. Zezwolenia takiego udziela Dyrektor Izby Administracji Skarbowej, na którego obszarze właściwości miejscowej urządzana i prowadzona będzie loteria. Zezwolenie na urządzenie loterii promocyjnej to w istocie decyzja administracyjna wydawana na wniosek podmiotu planującego organizację loterii. Ustawa o grach hazardowych w art. 39 wymienia elementy, które musi zawierać wniosek o udzielenie zezwolenia.

Elementem, na który należy w szczególności zwrócić uwagę to projekt regulaminu loterii. Jest to stosunkowo obszerny dokument, który musi zawierać m.in. zasady prowadzenia loterii, czas jej trwania, miejsce i termin losowania nagród, sposób zapewnienia prawidłowości urządzania loterii itp. Są to okoliczności, które organizator musi ustalić odpowiednio wcześniej przed złożeniem wniosku o udzielenie zezwolenia.

Marek Plota

Warto o to zadbać, w szczególności, że wiele z tych kwestii w praktyce okazuje się czasochłonne i niemożliwe do uzupełnienia „tuż przed” złożeniem wniosku. Przykładem jest chociażby obowiązek posiadania gwarancji bankowej wypłaty nagród do wysokości wartości nagród określonej w regulaminie loterii. Z uwagi na charakter gwarancji loteryjnych tj. krótki okres zabezpieczenia i w konsekwencji niską marżowość tego produktu, banki niechętnie ich udzielają, a jest to warunek konieczny, bez którego spełnienia organ nie udzieli nam zezwolenia.

Innym wymogiem, który w praktyce może stwarzać problemy jest obowiązek ustalenia sposobu zapewnienia prawidłowości urządzania loterii. W tym celu organizator powołuje specjalną komisję, która jednak nie może składać się z przypadkowych osób. Muszą one odbyć wcześniej odpowiednie szkolenie z zakresu przepisów o grach hazardowych  i regulaminu loterii w zakresie niezbędnym do sprawowania funkcji nadzorczej. Znalezienie odpowiednich osób może być problematyczne, w szczególności jeżeli organizator nie ma doświadczenia w branży hazardowej.

Na koniec, jeżeli dopełniliśmy wszystkich formalności i otrzymaliśmy zezwolenie, konieczne będzie uiszczenie opłaty w wysokości 10% wartości puli nagród przewidzianych w regulaminie.

Czy loteria to hazard?

Nie należy zapominać, że pomimo rozrywkowej otoczki towarzyszącej loterii promocyjnej, to wciąż gra hazardowa. Jedną z nieoczywistych konsekwencji dla organizatora loterii promocyjnej jest uzyskanie statusu instytucji obowiązanej w rozumieniu ustawy o przeciwdziałaniu praniu brudnych pieniędzy.

Inną konsekwencją hazardowego charakteru loterii promocyjnej są surowe konsekwencje przewidziane za jej organizowanie bez zezwolenia lub takie zezwolenie naruszając. Przykładowo, ustawa o grach hazardowych przewiduje w takiej sytuacji karę pieniężną w wysokości pięciokrotności opłaty za wydanie zezwolenia. Kodeks karny skarbowy z kolei za urządzanie lub prowadzenie loterii promocyjnej wbrew przepisom lub warunkom zezwolenia przewiduje karę do 240 stawek dziennych tj. grzywnę od 33.936,00 zł do nawet 13.574.400,00 zł (art. 108 KKS).

Warto zatem zadbać, aby przeprowadzając loterię promocyjną nie naruszać warunków zezwolenia oraz realizować obowiązki, przewidziane przez przepisy powszechnie obowiązującego prawa.

O autorze

Marek Plota, radca prawny, założyciel kancelarii RM Legal oraz spółki Gaming In Poland, świadczących usługi na rzecz operatorów kasyn, zakładów bukmacherskich oraz loterii promocyjnych w Polsce, krajach Unii Europejskiej oraz Afryce.