Stanowisko Ministerstwa Finansów w sprawie ,,Loterii e-bookowych”

Stanowisko Ministerstwa Finansów, a loterie e-bookowe

Redakcja iGamingPolska zapytała Ministerstwo Finansów m.in. czy organizowane loterie promocyjne, na których urządzanie wydane było zezwolenie mogą zostać uznane za nielegalne, czy organ lub organizator powinien weryfikować wartość rynkową produktów promocyjnych i czy organy ścigania zwracały się do Ministerstwa Finansów przed postawieniem podejrzanym zarzutów?

Odpowiedź nie jest w pełni satysfakcjonująca, bo nie adresuje wszystkich naszych pytań, natomiast pomimo formalnego i z pozoru neutralnego podejścia, dowiadujemy się jakie jest stanowisko Ministerstwa Finansów i nie wydaje się ono zbieżne z komunikatami prokuratury.

Po pierwsze Ministerstwo Finansów wyraźnie wskazuje na samodzielną kompetencję Dyrektora Izby Administracji Skarbowej do dokonania oceny merytorycznej wniosku o udzielenie zezwolenia oraz regulaminu loterii pod kątem spełniania przesłanek do wydania zezwolenia na przeprowadzenie loterii, na podstawie m.in. dokumentacji przedłożonej przez wnioskodawcę.

W ocenie prawników branżowych jest to podejście odpowiadające przepisom ustawy o grach hazardowych oraz zgodne z ugruntowanym orzecznictwem, zgodnie z którym to Izba Administracji Skarbowej jest „gospodarzem postępowania” i przeprowadza w jego trakcie wszelkie dowody pozwalające jej ustalić jaki jest charakter gry hazardowej, którą wnioskodawca chce zorganizować. Czy jest to rzeczywiście loteria promocyjna, fantowa, audiotekstowa, czy może gra ma cechy loterii pieniężnej i w takiej sytuacji odmawia udzielenia zezwolenia.

Należy pamiętać, że od czasu nowelizacji ustawy z 1997 r. loteria promocyjna jest grą hazardową i podlega kontroli organów skarbowych i celno-skarbowych, tak samo jak kasyna, salony gier na automatach czy zakłady bukmacherskie. Warto w tym miejscu wskazać, że loteria pieniężna to gra, w której podmiot urządzający loterię oferuje wyłącznie wygrane pieniężne, a gra ma charakter kumulacyjny, gdzie pula do wygrania jest częścią sumy wpłat za losy.

Są to popularne zdrapki lub losy kupowane w kolekturach Totalizatora Sportowego, które w niczym nie przypominają loterii promowanych przez influencerów.

Loterie audiotekstowe, w których płatność za losy dokonywana jest poprzez wysłanie SMS`a lub odpłatne połączenie telefoniczne oraz fantowa przewidująca wyłącznie wygrane rzeczowe, również nie wydają się być tym, co promował Kamil L i jego wspólnicy.

Z oświadczenia wydanego przez dr Beatę Wenturę – Dudek, która nadzorowała loterie Kamila L. wynika, że Izby Administracji Skarbowej każdorazowo szczegółowo weryfikowały planowane loterie, często zapoznawały się z treścią ebooków  i znając charakter akcji wydawały zezwolenie na organizację właśnie loterii promocyjnej. Jaki byłby zatem sens ubiegania się o udzielenie przez organ Krajowej Administracji Skarbowej zezwolenia, skoro jego rozstrzygnięcia nie mają praktycznego znaczenia.

Po drugie Ministerstwo Finansów zaznaczyło, że organizator, który uzyskał stosowne zezwolenia organu na organizację loterii promocyjnej i narusza warunki tego zezwolenia podlega odpowiedzialności karnej skarbowej. Przepisy penalizujące przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe przeciwko organizacji gier hazardowych – zostały uregulowane w Rozdziale 9 ustawy Kodeks karny skarbowy (kks). Zgodnie z art. 108 § 1 kks, kto wbrew przepisom ustawy lub warunkom zezwolenia urządza lub prowadzi loterię fantową, grę bingo fantowe, loterię promocyjną lub loterię audioteksową, podlega karze grzywny do 240 stawek dziennych. Jeżeli nadwyżka z loterii fantowej, gry bingo fantowe, loterii promocyjnej lub loterii audiotekstowej była przeznaczona na cel społecznie użyteczny, w szczególności dobroczynny, sprawca czynu zabronionego określonego w § 1 podlega karze grzywny do 120 stawek dziennych- o czym stanowi art. 108 § 2 kks.

Powyższe sugeruje, że nawet gdyby uznać, że organizowane loterie w jakiś sposób naruszały zezwolenie to odpowiedzialność będzie opierać się na znacznie łagodniejszej kwalifikacji prawnej niż ta dominująca w komunikatach prokuratury i przekazach medialnych ekspertów, bowiem art. 108 kodeksu karnego skarbowego nie przewiduje za popełnione przestępstwo nawet kary pozbawienia wolności.

Zresztą, ustawodawca wprowadzając ten przepis do kodeksu miał na celu uregulowanie kategorii mniej poważnych przestępstw i przewidział  mniej surowe ich traktowanie.

Oczywiście prokuratura zarzuca podejrzanym działanie w zorganizowanej grupie oraz pranie pieniędzy, więc w dalszym ciągu są to poważne przestępstwa natomiast ciężar gatunkowy potencjalnych działań niezgodnych z ustawą o grach hazardowych jest mniejszy.

Powszechny (nie)legalny hazard

Żeby skonfrontować opinie komentatorów z rzeczywistością postanowiliśmy również sprawdzić aktualne i historyczne loterie promocyjne żeby upewnić się, że nikt poza Kamilem L.  nie organizował podobnych akcji z użyciem wysokomarżowych produktów takich jak eBook czy inne produkty cyfrowe.

Natknęliśmy się nie tylko na dziesiątki loterii e-bookowych promowanych przez popularnych młodzieżowych twórców internetowych takich jak Rezi, Sylwia Bomba, OjWojtek, Bungee czy Stradale, ale też znany wszystkim z TVN Turbo Adam Kornacki czy bloger Łukasz Bok, redaktor serwisu KiKŚ, zajmujący się geopolityką, który na początku tego roku w ramach loterii na 10 – lecie istnienia serwisu sprzedawał kartki kolekcjonerskie ze swoim podpisem za 30 – 110 zł za sztukę.

Co jeszcze ciekawsze, to z dźwigni handlowej jaką dają loterie promocyjne korzystały i korzystają największe marki, w tym Empik, który w ramach loterii pozwalał na zakup każdego eBooka, nawet dla najmniej wymagających czytelników.

W Empiku można nabyć książki takich wirtuozów pióra jak Jaś Kapela, Jelly Frucik, Friz czy Wersow, ale także te o tematyce motoryzacyjnej, autorstwa wspomnianego już Adama Kornackiego czy Michała Jesionowskiego prowadzącego kanał „Miłośnicy Czterech Kółek”.

Zakup każdej książki w tym e-booków uprawniał, pod warunkiem osiągnięcia kwoty 50 zł, do wzięcia udziału w loterii Empiku. W tej ostatniej do wygrania był Fiat 500 i inne atrakcyjne nagrody.

Loterie promocyjne organizowały też sieć komórkowa T-Mobile (wcześniej Era) oraz rozgłośnie radiowe RMF FM, RMF MAXX, czy Radio Zet, które udział w losowaniu uzależniały od zakupu tapety, dzwonka na telefon, gry java lub pliku mp3. Warto wspomnieć, że takie multimedialne produkty były jednocześnie łatwo dostępne bez opłat w innych serwisach internetowych.

Wszystkie te loterie organizowane były w całej Polsce, przez różnych renomowanych organizatorów (Nofsza sp. z o.o., Euroloterie sp. z o.o., Fortis, etc), a zezwolenia wydawały Izby Administracji Skarbowej w Warszawie, Krakowie, Wrocławiu, Katowicach czy Gdańsku.

Nie przypominamy sobie masowych aresztowań w tych sprawach. Nawet gdyby przyjąć, że wszyscy organizatorzy wprowadzali w błąd organy i chcieli pod pozorem sprzedaży ebooków czy dzwonków na telefon organizować np. loterie pieniężne, zastrzeżone dla monopolu państwa, to czy jest to możliwe na taką skalę i w tylu różnych urzędach?

Czy to możliwe, że pod nosem państwa polskiego w ostatniej dekadzie wyrosło co najmniej kilka zorganizowanych grup przestępczych, zajmujących się pisaniem kiepskich książek i tworzeniem tanich produktów multimedialnych, zrzeszających różnych prawników, organizatorów i twórców internetowych na terenie całej Polski?

Czy może jednak zabrakło organom ścigania rozeznania i wyczucia czasu, który zmienia naszą rzeczywistość, szybciej niż przewiduje to ustawodawca? Rzeczywistość, w której  twórca internetowy, którego poczynania śledzą miliony fanów, staje się produktem, który może nam się nie podobać, ale który inni chcą oglądać i kupować.

Być może prokuratura dysponuje dowodami, które jeszcze nas zaskoczą, tym bardziej, że biorąc pod uwagę skalę i widowiskowość zatrzymań w sprawie Buddy, oparcie ich wyłącznie na konstrukcji nielegalnych loterii wydaje się nieprawdopodobne.

Szara Strefa w Polsce

Jako medium branżowe dalecy jesteśmy od brania w obronę działań Kamila L. i jemu podobnych, które narażają legalną branżę na problemy wizerunkowe.

Jednak, podczas gdy oczy całej Polski i organów ścigania zwrócone są na internetowych celebrytów organizujących loterie promocyjne, na podstawie wydanego zezwolenia i pod nadzorem polskich organów, w których klienci wydają od kilkudziesięciu do kilkuset złotych na książkę, którą chce przeczytać grono fanów, a raczej fanatyków danego twórcy, prawdziwe mafie hazardowe zacierają ręce i kontynuują swoje żniwa.

Według niezależnych badań rynkowych udział nielegalnych kasyn, automatów i zakładów bukmacherskich w polskiej branży hazardowej sięga nawet 35 procent rynku.

W swoich corocznych wyliczeniach firma konsultingowa Ernst & Young, oszacowała szarą strefę w branży hazardowej na blisko 28 mld zł. Z samego tylko nieopłaconego podatku od gier hazardowych Skarb Państwa mógł ponieść straty w wysokości niemal 800 mln zł.

Podane wyliczenia nie uwzględniają prawdopodobnie ekstremalnie niebezpiecznych i uzależniających zjawisk, takich jak otwieranie skrzynek (tzw. Lootboxy) czy serwisy typu Key-Drop, które generują niebotyczne, nieopodatkowane zyski i są poza jakąkolwiek kontrolą polskiego państwa.

Produkty te skierowane są głownie do dzieci i młodzieży i sieją spustoszenie w ich głowach i w portfelach ich rodziców, ale organy ścigania są wobec tych zjawisk bezradne.

Pozostaje nam więc czekać na wyniki śledztwa w sprawie Kamila L. i mieć nadzieję, że wydzielenie specjalistycznej jednostki w Ministerstwie Finansów pozwoli na profesjonalny nadzór nad rynkiem gier hazardowych, w taki sposób by niepożądane zjawiska były eliminowane w cywilizowany sposób rękami regulatora i powołanych do tego organów, a legalni operatorzy będą mogli konkurować na uczciwych warunkach rynkowych i podatkowych. Redakcja będzie przyglądać się sprawie i informować czytelników o dalszych postępach.

Poniżej znajduje się treść pytań wysłań do Ministerstwa Finansów, a także otrzymana odpowiedź.

Pytania redakcji iGaming Polska

Szanowni Państwo,

Zwracamy się do Ministerstwa Finansów z uprzejmą prośbą o udzielenie wyjaśnień w zakresie organizacji loterii promocyjnych, które są wykorzystywane w celach promocyjnych usług, sklepów internetowych oraz produktów cyfrowych przez Influencerów. Poniżej przedstawiamy szczegółowy opis stanu faktycznego, na podstawie którego zwracamy się z pytaniami dotyczącymi zgodności przeprowadzonych działań z ustawą o grach hazardowych.

Stan faktyczny:

1. Loteria promocyjna ma na celu promocję marki oraz produktów, w tym (ale nie wyłącznie) treści cyfrowych, takich jak ebooki (Ebooki).
2. Uczestnicy loterii promocyjnej to osoby, które nabyły Ebooki na stronie internetowej, wskazanej w zezwoleniu Dyrektora IAS. Udział w loterii nie wiąże się z dodatkowymi kosztami dla uczestników poza zakupem Ebooka.
3. Dostępne produkty promocyjne (Ebooki) są dość obszerne (kilkadziesiąt do kilkuset stron tekstu i zdjęć), posiadają numery ISBN i są dystrybuowane przez zarejestrowanych wydawców, a także dostępne za pośrednictwem wyszukiwarek serwisów ISBN oraz Biblioteki Narodowej. Koszt produkcji i dystrybucji Ebooków wydaje się nie być niski czy pomijalny.
4. Ebooki, najczęściej dostępne są też w innych sklepach internetowych zlecającego oraz u innych dystrybutorów, również poza okresem promocyjnym objętym zezwoleniem IAS;
5. Zlecający nie stosuje metod płatności związanych z SMS-ami, a jedynie internetowe formy płatności;
6. Zlecający przyznaje losy do poszczególnych wersji Ebooków w liczbie wskazanej w zatwierdzonym przez IAS regulaminie, umożliwiające uczestnictwo w loterii;
7. Przykłady innych sprzedaży opartej na nowych mediach oraz markach influencerów pokazują możliwości niestandardowych modeli i rezultatów sprzedażowych w internecie (np. Lody Ekipa, Krzysztof Stanowski, Michał Szafrański);
8. Loteria promocyjna zwiększa nie tylko sprzedaż Ebook`ów ale też zainteresowanie innymi usługami oraz przyczynia się do promocji marki twórcy (widoczny jest znaczny, nawet dwukrotny wzrost liczby obserwujących profile społecznościowe tych twórców).

Stan prawny:

Loteria promocyjna organizowana jest na podstawie zezwolenia udzielonego przez Dyrektora IAS. Na podstawie posiadanych informacji, organ wydający decyzję ma możliwość weryfikacji produktów objętych promocją przed wydaniem zezwolenia. Chcielibyśmy uzyskać odpowiedź na kilka pytań związanych z interpretacją obowiązujących przepisów, mając na uwadze dotychczasowe orzecznictwo i interpretacje podatkowe.

Pytania:

1. Czy opisana powyżej loteria promocyjna, przeprowadzona zgodnie z zatwierdzonym regulaminem i wydanym przez IAS zezwoleniem, może zostać uznana za grę hazardową niezgodną z ustawą o grach hazardowych?
2. Kto w takim przypadku ponosi odpowiedzialność – organ wydający decyzję czy sprzedawca produktów?
3. Jakie znaczenie ma wartość rynkowa lub handlowa produktów promocyjnych, w szczególności w przypadku treści cyfrowych tworzonych dla dedykowanej grupy odbiorców skupionej wokól twórcy ? Czy organ wydający zezwolenie lub sprzedawca ma obowiązek oceny tej wartości?
4. Czy znaczenie dla kwalifikacji prawnej loterii ma motywacja klienta  – chęć udziału w loterii czy nabycia produktów?
5. Czy Ministerstwo Finansów zamierza podjąć kroki mające na celu ograniczenie zjawiska loterii promocyjnych opartych na sprzedaży Ebooków?
6. Czy Prokuratura Krajowa lub organy ścigania zwracały się do Ministerstwa Finansów z prośbą o ocenę legalności takich loterii przed postawieniem zarzutów o organizację nielegalnych gier hazardowych?

Odpowiedź Ministerstwa Finansów

Panie Redaktorze,warunki urządzania gier hazardowych i zasady prowadzenia działalności w tym zakresie są uregulowane w ustawie z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych (Dz. U. z 2023 r. poz. 227 oraz z 2024 r. poz. 1473)., zwanej dalej „UGH”. W myśl art. 1 ust. 2 UGH grami hazardowymi są gry losowe, zakłady wzajemne, gry w karty i gry na automatach. Stosownie do art. 2 ust. 1 UGH grami losowymi są gry, w tym urządzane przez sieć Internet, o wygrane pieniężne lub rzeczowe, których wynik w szczególności zależy od przypadku. Poszczególne rodzaje gier losowych (w tym loterie) zostały zdefiniowane w art. 2 ust. 1 pkt 1-11 UGH.

Loterie promocyjne to gry losowe, w których uczestniczy się przez nabycie towaru, usługi lub innego dowodu udziału w grze i tym samym nieodpłatnie uczestniczy się w loterii, a podmiot urządzający loterię oferuje wygrane pieniężne lub rzeczowe (art. 2 ust. 1 pkt 10 UGH).
Loterie promocyjne mogą być urządzane, na podstawie zezwolenia udzielonego przez właściwego dyrektora izby administracji skarbowej (określonego zgodnie z art. 32 ust. 3 lub ust. 4 UGH), przez osoby fizyczne, osoby prawne lub jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej (art. 7 ust. 1 UGH). Udzielenie zezwolenia podlega opłacie w wysokości 10% wartości puli nagród (nie mniej niż 50% kwoty bazowej określonej w art. 70 UGH, która w 2024 r. wynosi 7 364,30 zł).
Zatem wniosek o udzielenie zezwolenia na urządzanie loterii promocyjnej należy złożyć do właściwego dyrektora IAS, a jego elementy są określone w art. 39 UGH, m.in.:

• nazwa i status prawny podmiotu występującego z wnioskiem,
• określenie czasu i obszaru, na którym planuje się urządzanie loterii,
• projekt regulaminu loterii,
• aktualne zaświadczenia o niezaleganiu z zapłatą podatków stanowiących dochód budżetu państwa, należności celnych, składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne,
• bankowe gwarancje wypłat nagród (do wysokości ich wartości określonej w regulaminie),
• dokumenty potwierdzające legalność źródeł pochodzenia środków finansowych przeznaczonych na organizację loterii.

Obszary właściwości miejscowej dyrektorów izb administracji skarbowej do udzielania zezwoleń na urządzanie, m.in. loterii promocyjnej określa załącznik do rozporządzenia Ministra Rozwoju i Finansów z dnia 28 lutego 2017 r. (Dz. U. z 2017 r. poz. 439.).

Loterie promocyjne mogą być urządzane jednorazowo w skali ogólnokrajowej lub lokalnej zgodnie z regulaminem zatwierdzonym przez dyrektora izby administracji skarbowej (art. 13, art. 60 ust. 3 UGH). Elementy regulaminu loterii promocyjnej są określone w art. 61 ust. 3 UGH i obejmują, m.in.: nazwę i zasady prowadzenia loterii, sposób urządzania loterii, w szczególności miejsce i termin losowania nagród, termin rozpoczęcia i zakończenia sprzedaży towarów lub innych dowodów udziału w loterii promocyjnej. Właściwy organ udzielający zezwolenia na urządzenie loterii promocyjnej dokonuje samodzielnej oceny merytorycznej wniosku o udzielenie zezwolenia oraz regulaminu loterii pod kątem spełnienia przesłanek do wydania zezwolenia na przeprowadzenie loterii, na podstawie m.in. dokumentacji przedłożonej przez wnioskodawcę.Organizator loterii, który uzyskał stosowne zezwolenia organu na organizację loterii promocyjnej i narusza warunki tego zezwolenia podlega odpowiedzialności karnej skarbowej. Przepisy penalizujące przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe przeciwko organizacji gier hazardowych – zostały uregulowane w Rozdziale 9 ustawy Kodeks karny skarbowy (kks). Zgodnie z art. 108 § 1 kks, kto wbrew przepisom ustawy lub warunkom zezwolenia urządza lub prowadzi loterię fantową, grę bingo fantowe, loterię promocyjną lub loterię audioteksową, podlega karze grzywny do 240 stawek dziennych. Jeżeli nadwyżka z loterii fantowej, gry bingo fantowe, loterii promocyjnej lub loterii audioteksowej była przeznaczona na cel społecznie użyteczny, w szczególności dobroczynny, sprawca czynu zabronionego określonego w § 1 podlega karze grzywny do 120 stawek dziennych- o czym stanowi art. 108 § 2 kks.